Matteüs 5:5

Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven

Zachtmoedigheid is een typisch Bijbels begrip. In de psychologie worden zachte mensen veelal in de categorie van onderdanige persoonlijkheden geplaatst, die als voornaamste kenmerk hebben dat ze opgeven wat ze werkelijk willen om andere mensen te behagen. Dat is inderdaad een zwak punt, een probleem. Maar wat in de Bijbel bedoeld wordt is een heel positief kenmerk!

Zachtheid is helemaal geen zwakheid! Wie zacht en nederig reageert is allesbehalve het slachtoffer in zijn situatie, maar die kan ondanks tegenstand de weg bewandelen die aan de situatie een goede wending geeft. Dit vraagt een woordje uitleg.

Een zachtmoedig mens doet anderen geen kwaad, kwetst geen gevoelens en is nooit opzettelijk aanstootgevend. Juist vanwege deze onschuld zijn zachtmoedigen ook nederig. Maar, zij barsten van vertrouwen op God! Bovendien streven zij er naar om mét het karakter van de Heer, ook te handelen zoals Hij zou doen als Hij in hun schoenen zou staan. 

Daardoor zijn ze in staat om de gebrokenheid en de lasten van de mensen om hen heen op zich te nemen, zonder zelf uitgeschakeld te worden. Als iemand zachtmoedig kan zijn, omdat hij of zij heel zeker is van zijn of haar identiteit in Christus, kan deze persoon beledigingen en kwetsende woorden incasseren zonder dat dit zijn of haar eigenwaarde aantast. Er komt geen reflex van verdediging of wraak naar buiten, en door vast te staan in Christus laat de zachtmoedige zich ook niet door het kwaad kleineren. Zo kan iemand in moeilijke omstandigheden nederig blijven functioneren, en vruchtbaar zijn.

Zijn zachtheid is onschuld, verpakt in nederigheid. En stelt hem in staat om het goede of het juiste te doen. 

De zachtmoedigste man die ooit geleefd heeft, volgens de Bijbel, was Mozes. Hij was niet zwak, maar leidde heel zijn volk veertig jaar lang door de woestijn. Een zwakke man had dat nooit kunnen doen! De Heer wil dat jij en ik zachtmoedig zijn! 

Net als nederigheid is dit geen natuurlijke eigenschap van de mens, maar het groeit als we veel tijd doorbrengen in de aanwezigheid van de Heer. 

Mozes was van nature een temperamentvol mens. Hij was als baby geadopteerd door de dochter van de Farao en opgegroeid als een prins aan het hof van deze grote heerser in de wereld van die tijd. Toen Mozes op zijn veertigste meemaakte dat een Egyptische militair een Hebreeër, zoals hijzelf van geboorte was, mishandelde, sloeg hij deze Egyptenaar dood. Dat was zijn natuurlijke reactie, allesbehalve zachtmoedig. Hij werd vervolgd voor moord en vluchtte weg uit het Egyptische hof, naar Midjan waar hij onderdak vond bij de priester Jetro, met wiens dochter hij trouwde. Hij behoorde nu tot een familie die God diende en was 40 jaar lang schaapherder, een beroep waarbij men lange perioden alleen is. In dit tweede deel van zijn leven leerde Mozes zachtmoedigheid, in afzondering en godsvrees. Echter zonder zijn temperament kwijt te spelen, dat blijkt uit de manier waarop hij later, als oude man (vanaf zijn tachtigste) Gods volk uit Egypte leidde, doorheen de woestijn, waar ze zelfs af en toe werden aangevallen door vijandig gezinde volkeren. Maar de grootste tegenstand kwam uit het volk zelf. Ze misten het comfort en de voorspelbaarheid van de Egyptische samenleving. Ze reclameerden en werden opstandig. Maar, staat in Numeri 12:3 Mozes was zeer zachtmoedig, meer dan alle mensen die op de aardbodem waren. Hij weigerde om zichzelf te verdedigen. En wanneer zijn persoon en zijn door God gegeven positie werden aangevallen, bleef zijn beheerste toewijding aan de Heer intact. Daardoor was hij in staat om Gods leiding te blijven volgen. En het volk bleef hem volgen.  

Er is veel overeenkomst tussen een zachtmoedig mens en een temperamentvol paard onder een ruiter! Een wild paard dat getemd is om een zadel, een bit en teugels te accepteren, is heel fascinerend om te zien. Daar zijn films over gemaakt! En dit is een goed beeld van wat de bijbel bedoelt met zachtmoedigheid. De “paardenfluisteraar” uit de gelijknamige film heeft een verbazingwekkend vermogen om een paard te temmen. Hij maakt de geest en de kracht van paarden niet kapot, hij temt ze. Hij kan een wild paard binnen een uur zachtaardig maken. Hij kan een zadel leggen op een paard waar nog nooit op gereden is. We zouden de Heilige Geest moeten toestaan om ons te temmen! Om ons temperament te heiligen, zodat Hij ons kan besturen.

Psalm 37:11 zegt (HSV): de zachtmoedigen zullen de aarde bezitten en vreugde scheppen in grote vrede.

Een zachtmoedig persoon is geen doetje, maar iemand die heel zijn gedrevenheid en al zijn mogelijkheden in dienst stelt van de vrede. Vrede of onverstoord welzijn, betekent dat de aarde voor iedereen op een rechtvaardige manier ter beschikking is. Dat levert wereldwijd veel vreugde op. Dat is Gods grote project, maar alleen zachtmoedigen kunnen daarin meewerken. 

Jezus herhaalt in Matteüs 5:5: Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven. Daarmee bedoelt hij niet dat de zaligheid en tenslotte het beheer over de aarde aan jou gegeven zal worden omdat je er in geslaagd zou zijn om zachtmoedigheid te leren. Zachtmoedigheid is geen vereiste deugd of een richtlijn om te weten hoe je behoort te zijn als christen. Neen, zachtmoedigheid is een van de manieren waarop Gods koninkrijk vat krijgt op aarde! Door zachtmoedig te zijn, werken we eraan mee om Gods wil te laten geschieden, op aarde als in de hemel. (zoals wij in het onze-vader bidden). Zacht, vriendelijk, rekening houden met wat zich binnen in de mensen afspeelt, met hun gevoelens … Niet als een softy, maar karaktervol! Echter zeer beheerst, lief, uit een goed hart, behulpzaam, geduldig … volledig medewerkend om situaties laten keren naar Gods wil. Zachtmoedigheid veronderst dat men geleid en bekrachtigd wordt door de Heilige Geest. Hij zal ons daarbij stap voor stap, van heerlijkheid tot heerlijkheid zegt 2 Kor 3:18 veranderen naar het beeld van de Heer die door zijn Geest bij ons is.

Zachtmoedigheid is tegengesteld aan presteren, maar doordat Gods Geest bij ons is, kan zachtheid zich in ons karakter nestelen, en ons wezenlijk veranderen; totdat op de duur de teugels en het bit en het zadel niet meer nodig zijn, omdat we vrij in Gods heerlijkheid zullen kunnen bewegen, compleet zonder schuld en in totale harmonie of vrede en eenheid met de Heer en met alles en iedereen die door Zijn Geest vernieuwd zijn. 

Dat is het einddoel waarin we geloven. Maar in de tussentijd timmeren we mee aan de weg. In dit geval betekent deze uitdrukking dat via ons gedisciplineerd innerlijk leven of onze relatie met de Heer, onze spontane houding en gedrag veranderen, waardoor we vernieuwd naar buiten treden en dezelfde verandering en vernieuwing helpen bewerkstelligen op aarde, opdat het er hier aan toe zou gaan zoals in de hemel. ‘Hemel’ staat hier voor de woonplaats of de leefwereld van de onaantastbaar heilige, perfecte God. Daarom leerde Jezus ons bidden tot onze Vader in de hemel: Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiede, zoals in de hemel zo ook op de aarde. 

Bidden wij dit nog regelmatig als we alleen zijn? Beseffen we dat dit koninkrijk ‘bij ons kan komen’? ‘Door de vinger Gods’, zegt Jezus (Lucas 11:20). Je kunt dit koninkrijk zien, en er binnen gaan ‘als je opnieuw geboren wordt’, zegt Hij op een andere keer (Joh 3:3,5). Door onze medewerking, en dankzij onze ‘zachtmoedigheid’ kan dit koninkrijk op aarde gerealiseerd worden. Niets is sterker en duurzamer dan Gods koninkrijk; niemand is sterker en duurzamer dan een zachtmoedige. De zachtmoedigen zullen de aarde beërven. Dat is het goede dat de Heer ons vandaag graag zou willen geven: Zalig zijn de zachtmoedigen.